مصطفی قانونی مسئول میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گلپایگان پایگاه خبری زنگ خطر / گلپایگان از دیرباز به دلیل داشتن فرهنگ غنی و اهمیت معماری ایرانی – اسلامی نزد مردم این دیار زبانزد خاص و عام بوده است. نمونه های فراوان از وجود آثار و بناهای تاریخی گواه این مسأله می باشد. […]
مصطفی قانونی مسئول میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری شهرستان گلپایگان
پایگاه خبری زنگ خطر / گلپایگان از دیرباز به دلیل داشتن فرهنگ غنی و اهمیت معماری ایرانی – اسلامی نزد مردم این دیار زبانزد خاص و عام بوده است. نمونه های فراوان از وجود آثار و بناهای تاریخی گواه این مسأله می باشد. بناهای به یادگار مانده از دوران سلجوقیان مانند مسجد جامع و مناره گلپایگان. در بررسی آثار تاریخی به جا مانده از دوران مختلف تاریخی در جنبه های مختلف اهمیت حفظ معماری ایرانی و اسلامی اثبات می گردد. برای نمونه در بافت های تاریخی مانند سررباطان به وجود جنبه های مختلف زندگی توجه ویژه ای گردیده است. ارتباط میان فضاهای کالبدی، کاربری های مناسب، ارتباط میان فضاهای مختلف، نحوه زیست در فصول سرد و گرم سال، توجه به موضوعات مذهبی مانند وجود مسجد در بافت، موضوعات بهداشتی مانند حمام، مدرسه و مکتب خانه از جنبه آموزشی و علمی، برج و باروها از جنبه های نظامی و موضوعات مختلف دیگر نشانه های وجود یک تمدن در این منطقه را نمایان می سازد ولیکن موضوع مهم در این مقاله وجود گرمابه های های تاریخی متعددی است که در جای جای این دیار کهن به یادگار مانده است، بناهایی از دوران صفویان و قاجاریه.
بدون شک اهمیت بهداشت و نظافت در گلپایگان و حتی روستاهای این شهرستان به قدری مهم بوده است که بررسی مختصری از وجود این آثار داشته باشیم و در پی اثبات این مسأله برآئیم تا گلپایگان را جزو شهرستان های مهم در داشتن گرمابه های تاریخی دوران صفویه و قاجاریه در استان بدانیم.
چه بسا از منظر بررسی داشتن علم و مهارت ساخت این آثار اساتید این دیار تبحر و مهارت زیادی در آفرینش این نوع معماری های زیبا داشته اند. در بررسی اجمالی در تعداد حمام های تاریخی به وجود بیش از ۱۵ گرمابه در شهرستان گلپایگان و روستاهای آن می رسیم که خوشبختانه تعداد قابل توجهی از این آثار تاکنون سالم مانده اند که به مدد ثبت در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی، مار را به احیاء، مرمت و حفظ این آثار امیدوار می نماید.
قدیمی ترین حمام شهرستان گلپایگان حمام محله وداغ گلشهر می باشد که بنابر شواهد موجود نزدیک به عصر صفوی است که در همجواری تپه تاریخی وداغ بنا گردیده است. همچنین به دلیل وجود رباطات در حاشیه شهر گلپایگان و تسلط و زندگی خوانین در این مناطق به نوعی یک بافت تاریخی منسجم در هر یک از رباطات به وجود آمده است که اکثراً یادگاران دوران قاجاریه می باشند. برای نمونه سررباطان، رباط اسفنجه، رباط ابلولان و … که در هر یک از این مناطق علاوه بر وجود بافت تاریخی منسجم و آثار تاریخی متعدد حداقل یک حمام تاریخی نیز وجود دارد. علاوه بر آن در محلات قدیم شهر گلپایگان نیز این آثار با معماری چشم نواز وجود دارد مانند حمام تاریخی بهشت (ملااسداله)، حمام رباط آقاحسین واقع در محله خیابان شهید احمدی، حمام باباعبداله واقع در محله باباعبداله و … . همچنین حمام های تاریخی موجود در روستاهای وانشان، دُر، سعید آباد و غرقاب با وجود دست اندازی های فراوان به بافت های تاریخی این روستا، تاکنون از نظر ایستایی پایدار می باشند ولیکن نیازمند احیاء، مرمت و تغییر کاربری هستند.
اکثر معماری این حمام ها متشکل از قسمت مردانه و زنانه و … می باشند که هر یک از قسمت های اصلی شامل ورودی، سربینه، گرمخانه و خزینه است. از ویژگی های منحصر به فرد معماری این آثار استفاده از طاق و تویزه های بسیار زیبا و همچنین حوضچه و ستون های سنگی و سقف های گنبدی شکل می باشد. همچنین در تعدادی از این حمام ها در قسمت سربینه، فضاهایی در قسمت کف حمام جهت قرار دادن کفش پیش بینی شده است.
خوشبختانه با وجود مشکلات و موانع پیش رو، با آگاهی بخشی به مردم و به ویژه دستگاه های اجرایی، مطالبه گری از دستگاه های متولی توسط مردم جهت حفظ،احیاء و مرمت این آثار به وجود آمده است و همچنین با برنامه ریزی های منظم برای احیای حمام های تاریخی شهرستان گلپایگان از سال ۱۳۹۶ اقدامات گسترده و مناسبی جهت این فرآیند آغاز گردیده است لذا اولویت اول در موضوع احیاء استفاده از ظرفیت های سرمایه گذاری در حوزه گردشگری می باشد که این آثار پس از مرمت و احیاء به مراکز گردشگری یا فرهنگی تبدیل گردند.
- نویسنده : مصطفی قانونی
لینک کوتاه :
https://zangekhatar.ir/?p=3756
