پایگاه خبری زنگ خطر / جاده‌ای سبز رنگ در دامنه کوه سهند معروف به مسیر مُردی چایی (مودوچای) وجود دارد که از روستای "داش آتان" تا "کرده ده" امتداد داشته و قامت خمیده درختان مملو از سیب سرخ و زرد از آن نمایان است.
مودوچای در شهرستان مراغه، از توابع آذربایجان شرقی واقع شده و جزو حوضه دریاچه ارومیه محسوب می‌شود. منطقه‌ای که با ارتفاع ۱۶۰۰ متر از سطح دریا با بحران آب دست و پنجره نرم کرده و امکان توسعه را به تولیدکنندگان محصولات پرآب بر نمی‌دهد.
در جای جای این مسیر، درختان سبز رنگی مشاهده می‌شود که از سنگینی بار سیب‌های سرخ و طلایی قد خم کرده‌اند و یا کشاورزانی که محصول خود را در کنار جاده تلمبار کرده و در کنار ترازو به انتظار گوشه چشمی از مشتری نشسته‌اند. حجم بالایی از سیب‌های درجه سه که زیر درختان می‌افتند نیز در نقاطی با فاصله از جاده جمع آوری شده و منتظر انتقال به کارخانه‌ها برای فراوری و تبدیل به آبمیوه و … هستند.
ماشین‌های حمل بار و تراکتورهایی پر از سبدهای خالی و میوه دار، مسیر مودوچای را گذرگاه عبوری خود کرده و مشغول جابه جایی محصول باغداران تا سردخانه هستند. اغلب اهالی روستاهای این مسیر به خصوص جوانان ده در تکاپوی برداشت و انتقال محصولات هستند و تمام تلاش خود را برای یک لقمه نان انجام می‌دهند.
علیرضا درخشی، یکی از باغداران منطقه در ادامه راه پدر به باغداری روی آورده و به باغ چهار هکتاری خود که سالانه ۴۰۰ تن محصول سیب پاییزه با ارقام زرد و قرمز لبنانی می‌دهد، رسیدگی می‌کند.
وی در گفت‌وگو با ایسنا، می‌گوید: سیب‌ها پس از برداشت با هزینه شخصی به سردخانه منتقل می‌شوند و تا زمانی که مشتری پیدا شود مجبور به تقبل هزینه نگه داری محصول در سردخانه هستیم، چرا که سیب‌های منطقه پس از برداشت، مدتی خریدار آنچنانی ندارند و در نهایت یا به روسیه صادر می‌شوند و یا به دست دلالان بازار با قیمت پایین فروخته می‌شوند.
وی می‌گوید: هزینه‌های باغداری، پرورش درختان سیب، جمع آوری، انتقال و نگه داری محصول بسیار بالاست و حتی در برآورد با قیمت فروش، سود چندانی به دست نمی‌آید؛ برای بسته بندی سیب‌ها که کار الزامی است، کاغذ گراف استفاده می‌شود اما به دلیل وابستگی به دلار هر روز بر قسمت آن افزوده می‌شود و کیلویی ۴۰ هزار تومان به دست ما می‌رسد.
درخشی با بیان این‌که کرونا بر میزان برداشت سیب تاثیری نداشته است، ادامه می‌دهد: نقش دلالان هر ساله در زمان برداشت سیب پر رنگ می‌شود اما راه حلی برای این مشکل پیدا نشده است؛ با وجود این‌که سموم و کودها را با قیمت بالا تهیه می‌کنیم اما سموم موردنیاز آنچنان که باید کیفیت خوبی ندارند و تاثیر مطلوبی بر آفات نمی‌گذارند.
وی در خصوص وضعیت آب منطقه نیز می‌گوید: مشکلی از بابت تامین آب نداریم زیرا باغ مجهز به سیستم آبیاری قطره‌ای بوده و آبیاری با کیفیت بالا و میزان مصرف پایین انجام می‌گیرد.
وی می‌افزاید: از دهم مهرماه دو گروه ۲۵ نفری مشغول به کار در باغ هستیم و تا اواسط آبان به جمع آوری و بسته بندی محصولات ادامه خواهیم داد.
افزایش ۲۵ درصدی محصول سیب مراغه
اسماعیل کریمی اصل، مدیر جهاد کشاورزی مراغه نیز در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص آخرین وضعیت باغات سیب شهرستان، می‌گوید: امسال باغات سیب شهرستان وضعیت خوبی دارند و برآورد می‌شود که نسبت به سال گذشته ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش عملکرد محصول داشته باشیم چرا که امسال زمان سال آوری باغات بوده و با افزایش آگاهی و تلاش باغداران و کارشناسان جهاد کشاورزی این امر انجام می‌گیرد.
وی با بیان این‌که سیب مراغه به عنوان برند در کل استان و کشور شناخته می‌شود، می‌افزاید: سیب‌های این منطقه از نظر کیفیت، زبان زد عام و خاص است چرا که باغات شهرستان در دامنه کوه سهند با شرایط خاص آب و هوایی واقع شده که باعث می‌شود تا میوه‌های حاصل از مرغوبیت بالایی برخوردار بوده و بازار پسندی فوق العاده‌ای داشته باشد.
وی ادامه می‌دهد: چهار کارخانه‌ی فرآوری سیب مراغه با ظرفیت بالا فعالیت می‌کنند اما این تعداد جوابگوی نیاز شهرستان نیست؛ در این راستا ۱۲ کارخانه دیگر نیز مجوز احداث گرفته و در مرحله تکمیل قرار دارند.
کریمی اصل در خصوص وضعیت توزیع سم و کود در شهرستان، تشریح می‌کند: سموم به اندازه کافی در سم فروشی‌ها وجود داشته و به موقع تامین شده بود اما به دلیل این‌که در شرایط تحریم قرار داریم، از سمومی با کیفیت پایین استفاده می‌کنیم که تاثیر کمتری نسبت به قبلی‌ها دارد.
وی ادامه می‌دهد: باغداران انتطار دارند که کودها به صورت یارانه‌ای توزیع شود اما در وضعیت کنونی اولویت توزیع با گندم و محصولات استراتژیک است و نه باغات اما با این حال انواع کودهای موردنیاز در شهرستان در زمان مناسب تامین شده و با وجود قیمت بالای کودها، کیفیت تغذیه خوب کودی قابل مشاهده است.
وی با بیان این‌که مراغه در حوضه دریاچه ارومیه واقع شده و مشکل تامین آب دارد، اظهار می‌کند: سعی می‌کنیم تا سیستم‌های نوین آبیاری را تاسیس کنیم و در این راستا نیز بیش از ۸۰ درصد باعات شهرستان تجهیز شده است؛ البته با توجه به این‌که سیب یک محصول آب بر محسوب می‌شود، از توسعه باغات سیب جلوگیری می‌کنیم و به جای آن بر حذف و جایگزینی درختان کم ثمر یا بی ثمر و بهبود عملکرد تولید تلاش می‌کنیم.
برداشت سالانه ۷۰۰ هزار تن سیب از باغات آذربایجان شرقی
محمدباقر بی پروا، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص وضعیت تولید سیب استان، اظهار می‌کند: حدود ۳۸ هزار هکتار مساحت باغات سیب استان است که از این باغات سالانه ۷۰۰ هزار تن محصول برداشت می‌شود؛ ۱۰۰ هزار تن جزو سیب‌های تابستانه بوده و ۶۰۰ هزار تن شامل سیب‌های پاییزه درجه یک و دو ممتاز و درجه سه صنعتی می‌شود.
وی می‌افزاید: حدود ۵۰۰ هزار تن سیب‌های ممتاز و درجه یک به بازارهای داخلی، اورسیا، کشورهای حوضه یورو، پاکستان افغانستان و عراق صادر می‌شود؛ شهرستان مراغه بیشترین میزان تولید سیب استان را داشته و شهرستان‌های میانه، اهر و مرند در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
وی ادامه می‌دهد: کرونا تاثیر بسیاری در بخش کشاورزی داشته اما در تولید سیب و سایر محصولات سردرختی چندان مشکلی ایجاد نکرده است و اکنون این بخش تنها مشکل مصرف دارد چرا که به دلیل تعطیلی رستوران‌ها و مراسمات میزان مصرف میوه کاهش یافته است.
بی پروا در خصوص دلالان، می‌گوید: مشکل دلال و عرضه مستقیم محصولات کشاورزی از سال‌های گذشته در کشور وجود دارد که باعث می‌شود کشاورزان محصولات خود را با قیمت پایین به دلال یفروشند و دلال نیز در زمان مناسب با قیمت بالا عرضه کند؛ متاسفانه تلاش‌های لازم در راستای حل این امر کافی نبوده است.
وی می‌افزاید: تنها راهکار حل مشکل دلال در دنیا ایجاد اتحادیه و تعاونی‌های باغداران است؛ دنیا از این طریق سیستم بازار را راه اندازی می‌کند و محصولات را به موقع بسته بندی می‌کند و در نهایت به دست خود اتحادیه به بازار عرضه می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: در این راستا تعاونی‌های باغداران و نظام صنفی باید وارد میدان شوند و تمام امور را به دست بگیرند اما فعالیت این نهادها در سال‌های گذشته به عناوین مختلفی کاهش یافته است؛ دلال به عنوان قسمتی از سیستم بازایابی و عرضه به بازار متاسفانه به صورت ظالمانه رفتار می‌کند ولی دلالان بخشی از سیستم اقتصادی بازار محسوب می‌شوند اما به شرطی که بتواند منصفانه برخورد کنند تا هم به خود و هم به کشاورز سود برسد.
بهترین شرایط آب و هوایی برای کشت سیب، مناطق سرد و معتدل است
حسین فروغی، کارشناس باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، می‌گوید: سیب در تمامی مناطق و شرایط آب و هوایی کشت می‌شود، حتی در استان هرمزگان با آب و هوای گرم، اما در اصل، سیب جزو میوه‌های مناطق سردسیری است یعنی حتما باید در زمان نزدیک به برداشت، محصول شب‌های سردی را تجربه کند.
وی ادامه می‌دهد: سیب‌های مناطق گرم که شب و روزهای گرمی را سپری می‌کنند از کیفیت بالایی برخوردار نبوده و معمولا اندازه کوچک و بازارپسندی کمتری دارند.
وی می‌افزاید: بهترین شرایط آب و هوایی برای کشت سیب، مناطق سرد و معتدل است چرا که سیب نیاز سرمایی دارد و باید درخت این میوه سردی زمستان را تجربه کند تا شکوفه‌ها در بهار تشکیل یابند وگرنه کیفیت چندانی نخواهد داشت؛ اگر محیط کشت سیب دارای صبح‌های معتدل و شب‌های سرد باشد بهترین شرایط برای رنگ گیری، عطر و ماندگاری سیب خواهد بود.
فروغی می‌گوید: ارومیه بیشترین مقدار تولید سیب کشور را دارد اما این سیب‌ها در دشت کشت می‌شوند و ماندگاری پایین داشته و از بافت سفت و رنگ خوب برخوردار نیستند.
وی اظهار می‌کند: نیاز آبی محصول سیب در شرایط معمول با آبیاری غرقابی حدود ۱۰ هزار متر مکعب است و برای هر دور آبیاری معمولا ۱۰۰۰ متر مکعب آب نیاز می‌شود اما در آبیاری قطره‌ای، با افزایش دور آبیاری، مقدار مصرف آب کاهش یافته و می‌توان با حدود ۶۰۰۰ الی ۷۰۰۰ متر مکعب آب، آبیاری کرد در نتیجه با این اقدام حداقل در مصرف ۳۰۰۰ متر مکعب آب صرفه جویی می‌شود.
چرا مراغه قطب تولید سیب استان است؟
وی در خصوص شرایط خاص مراغه، می‌گوید: باغات سیل مراغه در دامنه کوه سهند واقع بوده و هوای سرد در شب‌های کوه سهند به باغات می‌رسد و باعث می‌شود تا دمای منطقه کاهش یابد؛ هم‌چنین وجود رودخانه‌های دائمی در منطقه نیز جزو مزیت‌های مراغه محسوب می‌شود.
کارشناس باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی می‌افزاید: از زمان برگ ریزان تا شکوفه دهی درخت سیب باید حتما دمای چهار الی هفت درجه سانتی گراد به مدت ۱۴۰۰ الی ۱۷۰۰ ساعت را سپری کند و جوانه‌ها به گل تبدیل شود.
وی می‌گوید: مهمترین عامل در کشت بالای سیب در مراغه، ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا است، به طوری که بهترین موقعیت کشت سیب نیز ۱۶۰۰ الی ۱۸۰۰ متر از کف دریا قرار دارد، با افزایش ارتفاع، سایز سیب‌ها کاهش یافته و فقط بر رنگ، عطر و ماندگاری افزوده می‌شود.
وی اظهار می‌کند: ارتفاع بر رشد بافت و سلول‌های میوه تاثیر می‌گذارد؛ همان طوری که سیب‌های سمیرم از سردی دامنه دنا و سیب‌های شهرستان دماوند از سردی کوه‌های البرز تاثیر می‌پذیرد و بر رنگ گیری، عطر و سایز میوه موثر است.
خبرنگار/ فائزه قره پور
