یادداشت از فرشید اعظمی / در سال‌های اخیر، بسیاری از دانشگاه‌ها در ایران و برخی دیگر از کشورها با پدیده‌ای به نام کاهش تعداد دانشجو مواجه شده‌اند. این روند، که پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی متعددی دارد، مورد توجه جدی مسئولان آموزش عالی قرار گرفته است. دلایل کاهش تعداد دانشجو کاهش جمعیت جوان: نرخ زاد […]
یادداشت از فرشید اعظمی / در سال‌های اخیر، بسیاری از دانشگاه‌ها در ایران و برخی دیگر از کشورها با پدیده‌ای به نام کاهش تعداد دانشجو مواجه شده‌اند. این روند، که پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی متعددی دارد، مورد توجه جدی مسئولان آموزش عالی قرار گرفته است.
دلایل کاهش تعداد دانشجو
کاهش جمعیت جوان: نرخ زاد و ولد در دهه‌های اخیر کاهش یافته و این باعث کاهش تعداد داوطلبان ورود به دانشگاه شده است.
کاهش انگیزه برای ادامه تحصیل: افزایش نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان، نبود ارتباط بین رشته‌های دانشگاهی و بازار کار، و کاهش ارزش مدرک دانشگاهی در نگاه جامعه، از عواملی هستند که انگیزه برای ورود به دانشگاه را کاهش داده‌اند.
افزایش هزینه‌های تحصیل: شهریه‌های بالا در دانشگاه‌های غیرانتفاعی و پیام نور و هزینه‌های جانبی زندگی دانشجویی بسیاری از خانواده‌ها را از فرستادن فرزندان خود به دانشگاه باز داشته است.
رشد آموزش‌های جایگزین: افزایش کیفیت و مقبولیت دوره‌های آنلاین، مهارت‌محور و آموزشگاه‌های آزاد باعث شده افراد به جای تحصیل دانشگاهی، راه‌های جایگزین را انتخاب کنند.
برخی از عوامل پیامدهای کاهش تعداد دانشجو از این قرار است: کاهش درآمد دانشگاه‌ها: دانشگاه‌هایی که بخش عمده درآمد خود را از شهریه تأمین می‌کردند، با بحران مالی مواجه شده‌اند. تعطیلی رشته‌ها و واحدهای آموزشی: برخی دانشگاه‌ها مجبور به ادغام رشته‌ها یا تعطیلی واحدهای کم‌تقاضا شده‌اند. کاهش نیروی انسانی متخصص در بلندمدت: افت پذیرش دانشگاهی می‌تواند در آینده موجب کمبود متخصصان در برخی حوزه‌های فنی، علمی و پزشکی شود.
راهکارهای پیشنهادی که می توان به کار بست از این قرار است: بازنگری در برنامه‌های درسی و مهارت‌محور کردن آموزش، ایجاد پیوند مؤثر میان دانشگاه و صنعت برای تضمین اشتغال فارغ‌التحصیلان، توسعه آموزش‌های ترکیبی (حضوری-مجازی) با کیفیت بالا ، اعطای تسهیلات مالی و بورسیه برای کاهش فشار اقتصادی بر دانشجویان.
کاهش تعداد دانشجو در دانشگاه‌ها یک هشدار جدی برای نظام آموزش عالی است. با تحلیل صحیح دلایل و اتخاذ راهکارهای مناسب، می‌توان این چالش را به فرصتی برای تحول و به‌روزرسانی ساختار آموزشی کشور تبدیل کرد.
